Ms. Pac-Man: liefdesbrief aan vrouwelijke gamers

Wil je meer weten over hoe Ms. Pac-Man gemaakt werd? Het boek PAC-MAN: Birth of an Icon heeft een flink hoofdstuk over hoe de first lady van videogames het licht zag. Je kunt het boek vinden via deze link!

'Hier is ze dan,' schreef Cash Box Magazine in 1982. Het toonaangevende blad voor de zogenaamde 'coin operated industry' (automatenbranche in goed Nederlands) was erg enthousiast toen Ms. Pac-Man op het toneel verscheen. Het was 'de spannende opvolger van de beroemdste game in de wereld,' en dus een titel waar de industrie op had gewacht. 'Nieuwe doolhoven en een veelvoud aan speciale vernieuwingen maken dit model af,' stond er. 'En de dames houden er ook van,' voegde het blad toe.

Hier was ze dan, inderdaad. Op 13 Januari 1982 werden de copyrights voor Ms. Pac-Man door Midway Manufacturing Company vastgelegd. En al op 6 maart maakte Midway's marketing manager Stan Jarocki bekend dat het spel 'net zo goed verkocht als het origineel,' waarmee natuurlijk Pac-Man bedoeld werd. Uiteindelijk zou Ms. Pac-Man haar voorganger ruim overvleugelen: er verlieten zo'n 116.000 Ms. Pac-Man arcade kasten Midway's fabrieken in Franklin Park (nabij Chicago), meer dan de 96.000 die voor Pac-Man genoteerd werden.

Barrières

Het breken van productierecords is één ding: Ms. Pac-Man brak ook door culturele barrières heen. De populariteit van het spel (in combinatie met de populariteit van Pac-Man) maakte gehakt van de heersende industrieopvattingen over welk type mensen games leuk vonden, en welk type spellen mensen wilden spelen. Ms. Pac-Man bewees dat vrouwelijke gamers bestaan en dat het voor een ondernemer wijs was dat feit ook in zijn oren te knopen. Want ja: de dames hielden ook van games, en dat deden ze in groten getale.

Hiermee is niet gezegd dat Ms. Pac-Man specifiek een 'spel voor vrouwen' is. Of specifiek voor mannen, kinderen of een andere groep mensen. Zoals bij Pac-Man eerder het geval was, sprak Ms. Pac-Man bij iedereen tot de verbeelding—een open uitnodiging aan iedereen om een speelhal in te lopen en jezelf te vermaken, ongeacht je leeftijd, sexy of achtergrond. Want als Ms. Pac-Man al 'iets' was in 1982, dan was het een geweldige katalysator voor de acceptatie van video games in de maatschappij.

Design

Om te begrijpen hoe Ms. Pac-Man een baken van universaliteit werd in games, moeten we kijken naar haar ontstaansgeschiedenis. Technisch gesproken is Ms. Pac-Man een variatie op Pac-Man, ontstaan uit de pogingen van het bedrijf GCC uit Boston om 'uitbreidingssets' voor arcade games op de markt te brengen. Zoals gedetailleerd besproken in het boek PAC-MAN: Birth of an Icon, plugde GCC een 'dochterbord' in het 'moederbord' van een Pac-Man kabinet. Dit dochterbord overschreef de software waardoor er aan het oorspronkelijke spel nieuwe doolhoven werden toegevoegd, nieuwe 'interludes' (korte animaties waarin Ms. Pac-Man's liefde voor Pac-Man werd uitgelegd, leidend tot de geboorte van een Pac-Baby in acte drie), bewegende bonus items en afwijkende patronen bij de bewegingen van de spookjes.

Deze uitbreidingsset werd getoond aan Midway, die op dat moment de licentierechten voor Pac-man voor de Noord-Amerikaanse markt bezat. Midway sprak af de set uit te geven, maar koos ervoor dat niet als apart plug-in pakket te doen dat aan Pac-Man toegevoegd kon worden, maar om er een totaal nieuwe arcade game van te maken: aangezien de fabricage van Pac-Man arcades op een dag op zou houden, was een nieuwe titel belangrijk voor de productiecapaciteit.

Belangrijk in dit verhaal is dat het nieuwe spel nauw aansloot bij wat het originele Pac-Man spel zo sterk maakte. De Japanse ontwerper Toru Iwatani had een toegankelijk spel willen maken door te kiezen voor een universeel thema (eten), levendige kleuren en upbeat muziek, om zodoende een spel te maken "dat niet intimiderend zou zijn voor vrouwelijke spelers of stelletjes om een keer uit te proberen."

Knuffelbaar

Deze ontwerp ideeën werden versterkt door de game artists die verantwoordelijk waren voor het ontwerp van de illustraties op de arcadekast: lead character en logo artist Tadashi Yamashita tekende Pac-Man als knuffelbaar personage, met grote "pie-eyes" (ogen met een taartpuntje eruit, eigenlijk kleine Pac-Man's), armen en benen. Mensen konden zich gemakkelijk vereenzelvigen met dit figuur, een kwaliteit die een enorme boost gaf aan Pac-Man's enorme succes in de VS en daarbuiten. Pac-Man deed namelijk precies wat Toru Iwatani had ontworpen: het trok mensen aan van alle rangen en standen.

Ms. Pac-Man was hier een waardig vervolg op. Het spel bleef dicht bij de Pac-Man arcade die mensen kenden, met als verschil dat de arcade kast nu helder blauw, roze en geel was, in plaats van enkel geel. Een ander verschil was de hoofdpersoon, en die was revolutionair. Midway had het spel simpel als 'Pac-Man II' uit kunnen brengen (een van de werktitels was 'Super Pac-Man', een titel die later voor een andere arcade werd gebruikt), maar koos een radicaal andere weg. Het hoofdpersonage was nu een vrouw - een first voor videogames - en daar werd bewust voor gekozen. Al in de eerste interviews over de nieuwe game zei Midway's Stan Jarocki (in Cash Box van 20 februari 1982) het volgende: "Ms. Pac-Man wordt zeker favoriet bij alle spelers, en is Midway's eerbetoon aan een groeiend segment van de markt, namelijk de dames, die door Pac-Man fervente spelers van video games werden."

Doelgroep

Dit sentiment werd gedeeld in de rest van de amusementswereld, die in die tijd werd gedomineerd door witte mannen van middelbare leeftijd in streepjespak, die het vak hadden geleerd door met flipperkasten en sigarettenautomaten te sjouwen. Die kenden hun klanten: mannen en jongens. De industrie was totaal gefocust op deze doelgroep, tot Pac-Man en het grote succes 'bij de dames' (zoals industriemannen vrouwen constant noemden) de ogen opende. "Er is geen twijfel dat games zoals Pac-Man, en andere games met leuke en komische personages nieuwe spelers hebben aangetrokken," zei Frank Ballouz, de marketing vice-president van Atari rond die tijd. "Op dit moment concentreren we ons flink op de dames omdat ze echt een viable audience (een doelgroep met mogelijkheden) lijken te zijn."

Ms. Pac-Man kan dus geïnterpreteerd worden als compliment aan de 'dames in arcades,' een grote blauw-roze-gele liefdesbrief aan een nieuwe doelgroep, eentje die de games industrie een mooie toekomst gaf. Hier was ze dan, Ms. Pac-Man, een tijdloos spel met universele aantrekkingskracht, en ze bleek een blijvertje. En met haar vrouwelijke gamers die voortaan een massaal aandeel in games en gaming zouden hebben.